Kể từ khi phát triển bùng nổ từ năm 2020, DAO đã trở thành trào lưu trong giới phát triển các dự án tiền điện tử với rất nhiều dự án đình đám đang sử dụng mô hình quản lý này. Vậy DAO là gì? Hãy cùng DefiLearn tìm hiểu chủ đề thú vị này nhé!
Nội dung bài viết
DAO là gì?
DAO hay tổ chức tự trị phi tập trung là một kiểu quản lý đang được sử dụng nhiều trong các dự án blockchain. Nếu như trước đây các dự án được quản lý theo kiểu CEO,…và những người có tầm ảnh hưởng ra quyết định, thì đối với DAO – những người dùng nắm giữ token đều có quyền tham gia biểu quyết hoặc đề xuất đường lối/ chính sách cho tổ chức.
DAO token là gì?
DAO token là loại tiền điện tử cho phép người nắm giữ có quyền biểu quyết cho các hoạt động trong tổ chức tự trị phi tập trung. Lưu ý DAO ở đây không phải là tên của một đồng token cụ thể nào, mà là cách gọi cho loại tiền điện tử có những chức năng quản trị.
Ngoài mục đích chính là quản lý, DAO token còn có thể sử dụng cho nhiều mục đích khác, tùy thuộc vào mỗi dự án, như: giao dịch, từ thiện, gây quỹ, đổi NFT,… (xem cụ thể bên dưới).
Bối cảnh – câu chuyện của DAO
Một trong những tính năng chính của tiền điện tử là chúng hoạt động một cách phi tập trung. Nghĩa là không bị kiểm soát bởi một bên thứ ba như chính phủ, ngân hàng hay bất kỳ tổ chức tài chính nào. Thay vào đó, blockchain sẽ hoạt động dựa trên một mạng máy tính với nhiều node.
Lấy cảm hứng từ tính năng phi tập trung của tiền điện tử, một nhóm các nhà phát triển đã đưa ra ý tưởng về DAO từ năm 2016. Mục đích của DAO là thúc đẩy việc giám sát và quản lý một thực thể như công ty hoặc dự án.
Nhưng điểm mấu chốt là loại bỏ quyền lực tập trung tại cơ quan cấp cao hoặc một nhóm lãnh đạo và đề cao vai trò của những người tham gia vào tổ chức tự trị phi tập trung.
Cơ chế hoạt động của DAO
DAO hoạt động chủ yếu dựa vào các hợp đồng thông minh. Những hợp đồng này được mã hóa trên blockchain với các quy ước nhất định để có thể đưa ra các quyết định tùy vào điều kiện thích hợp.
Quá trình bỏ phiếu cho các DAO thường được thông báo từ trước. Người dùng nắm giữ DAO token sẽ có quyền tham gia bỏ phiếu và phải lựa chọn loại trừ giữa các tùy chọn khác nhau.
Quyền biểu quyết được phân bổ cho người dùng tùy thuộc vào số lượng DAO token mà họ nắm giữ. Ví dụ người dùng hold 10 DAO token sẽ có quyền biểu quyết cao gấp đôi so với người dùng hold 5 DAO token.
Điều gì làm cho DAO trở nên khác biệt?
Khác biệt hoàn toàn với các loại hình công ty hoạt động dựa trên pháp nhân, DAO có thể hoạt động độc lập dựa trên các hợp đồng thông minh. Hợp đồng thông minh đại diện cho các quy tắc và bộ nhớ lưu trữ cho tổ chức.
Các quy tắc trên hợp đồng thông minh một khi đã thiết lập thì không thể chỉnh sửa. Tính năng này giúp DAO hoạt động một cách công khai, minh bạch và mang tính toàn cầu.
Ngoài ra, DAO là một tổ chức dân chủ hóa. Tất cả các thành viên DAO cần bỏ phiếu cho bất kỳ thay đổi nào sẽ được thực hiện.
Nguồn vốn của DAO cũng được huy động từ cộng đồng dựa vào các đợt phát hành DAO token. Cơ chế này giúp DAO giải quyết các vấn đề đang gặp phải ở hệ thống quản lý truyền thống như phụ thuộc quá nhiều vào tổ chức quản lý cấp cao như giám đốc, hội đồng quản trị,…
Các loại hình DAO
Token-based DAO
Đây là một trong những hình thức được sử dụng phổ biến nhất của mô hình DAO. Bất kỳ ai nắm giữ DAO token sẽ có quyền bỏ phiếu cho các thay đổi.
Nếu một cá nhân nào sở hữu quyền biểu quyết lớn, chẳng hạn như 40%, tham gia vào các hành vi xấu hoặc vi phạm quy tắc, họ sẽ tự gây hại tương ứng cho 40% giá trị DAO token mà họ đang nắm giữ.
Share-based DAO
Share-based DAO tương đối cởi mở hơn mô hình Token-based, trong đó thành viên DAO phải tham gia đóng góp, có thể là token hoặc cam kết công việc, để nhận được quyền biểu quyết.
Cổ phần sẽ là đơn vị đại diện cho quyền biểu quyết và quyền sở hữu. Các thành viên có thể thu hồi phần vốn góp và thoát khỏi biểu quyết bất cứ lúc nào.
Reputation-based DAO
Reputation-based DAO sử dụng danh tiếng (reputation) như bằng chứng về sự tham gia và quyền biểu quyết trong DAO. Danh tiếng không thể được mua, chuyển nhượng hay ủy quyền.
Thành viên DAO có được danh tiếng hoặc token thông qua tham gia đóng góp vào các hoạt động của dự án.
Ưu điểm và nhược điểm của DAO
Ưu điểm của DAO
- Phi tập trung: các quyết định được đưa ra bởi các thành viên tham gia DAO nên không tập trung quyền lực vào các quản lý cấp cao, giúp việc quản lý được phân tán.
- Tính dân chủ: các thành viên DAO được trao quyền và kết nối nhiều hơn khi họ được đề xuất ý kiến và có quyền biểu quyết trực tiếp cho mọi vấn đề.
- Tính công khai: trong một cuộc bỏ phiếu DAO, các phiếu bầu được thực hiện thông qua các giao dịch và chúng được ghi nhận trên blockchain nên bất kỳ ai cũng có thể truy xuất một cách công khai, minh bạch.
- Tính cộng đồng: DAO khuyến khích mọi thành viên từ khắp thế giới tham gia vào tổ chức vì một lợi ích phát triển chung. Chỉ cần có kết nối internet và sở hữu DAO token là người dùng có thể tương tác từ bất kỳ đâu.
Hạn chế của DAO
- Tốc độ: do được bỏ phiếu công khai nên DAO phải cần lộ trình và thời gian bỏ phiếu dài khiến việc áp dụng các thay đổi mất nhiều thời gian hơn so với một hệ thống quản lý tập trung thông thường. Đôi khi, do mất nhiều thời gian như vậy, các quyết định không được thực thi kịp thời để giải quyết sự cố.
- Giáo dục: DAO có trách nhiệm truyền tải những hiểu biết, kiến thức, chiến lược và mục tiêu của dự án cho toàn bộ các thành viên DAO để quá trình quản lý được diễn ra nhanh chóng và hiệu quả hơn. Nhưng do DAO gồm nhiều thành viên từ khắp mọi nơi trên thế giới nên việc giáo dục cho tất cả các thành viên không phải là một điều dễ dàng.
- Kém hiệu quả: một DAO thường dễ bị sa lầy vào các công việc hành chính đơn thuần do bản chất hoạt động của nó cần sự phối hợp giữa nhiều cá nhân dẫn đến khó khăn trong quyết sách đường lối một cách nhanh chóng. Điều đó khiến DAO có nguy cơ hoạt động kém hiệu quả.
- Bảo mật: DAO hoạt động trên nền tảng blockchain nên không thể tránh khỏi việc trở thành đối tượng bị tấn công của tin tặc. Bảo mật không tốt có thể gây nhiều hậu quả nghiêm trọng như bị khai thác thông tin, bị đánh cắp thanh khoản hay các khoản dự trữ,…
Một số ví dụ – dự án DAO nổi bật
Uniswap (UNI)
Là một trong những AMM DEX lớn nhất và hoạt động hiệu quả nhất mọi thời đại, Uniswap hiện đang là top 1 trong những sàn DEX xét về khối lượng giao dịch. Bên cạnh đó, Uniswap cũng là một DAO có giá trị quỹ hàng đầu.
Uniswap DAO được thành lập vào tháng 9 năm 2020, với hơn 1 tỷ đô la giá trị dưới dạng tiền điện tử. Token UNI đã được phân phối cho nhóm phát triển, cộng đồng, nhà đầu tư và cố vấn. Ngày nay, Uniswap DAO có hơn 300.000 thành viên bỏ phiếu cho các giao thức quản trị, quyết định niêm yết, điều chỉnh phí giao dịch hoặc các hoạt động khác.
Một trong những tính năng nổi bật của Uniswap DAO là người nắm giữ token UNI có thể ủy quyền phiếu bầu của mình cho một người dùng khác. Tính năng này khá hữu ích, đặc biệt là trong trường hợp một thành viên nhận thấy một thành viên khác có thể đưa ra quyết định phù hợp hơn.
Các dự án tương tự: PancakeSwap (CAKE).
Compound
Compound là một DAO hoạt động trong lĩnh vực DeFi, cung cấp các giải pháp vay và cho vay tiền điện. Nhà đầu tư có thể dễ dàng vay được tiền điện tử bằng cách thế chấp toàn bộ hoặc một phần tài sản. Ngược lại, người dùng có thể kiếm lợi nhuận bằng cách “khóa” tiền điện tử trên nền tảng.
Người dùng sở hữu token COMP có thể tham gia vào biểu quyết hoặc ủy quyền cho một người dùng khác, mà người dùng đó không nhất thiết phải sở hữu token. DAO của Compound còn truy vấn được lịch sử bỏ phiếu của một địa chỉ nên nó có thể được ứng dụng trọng việc xây dựng các hệ thống bỏ phiếu phức tạp.
Hiện tại, token COMP đang được giao dịch với giá khoảng 60 đô la, giảm hơn 15 lần so với ATH là 911 đô la. Với tổng cung là hơn 7 triệu token, vốn hóa thị trường của COMP đạt hơn 400 triệu đô la, đứng thứ 88 trên bảng xếp hạng của CoinMarketCap.
Các dự án tương tự: AAVE (AAVE).
DAO có ứng dụng gì trong thực tế?
DAO có tiềm năng ứng dụng vào quản lý doanh nghiệp. Các công ty có thể sử dụng nền tảng DAO để chia nhỏ và tự động hóa một số bộ phận nhất định để tăng khả năng mở rộng, tinh gọn bộ máy mà vẫn đảm bảo chất lượng dịch vụ.
Ngoài ra, DAO cũng giúp doanh nghiệp cắt giảm chi phí không cần thiết liên quan đến chi phí vận hành nhờ tinh gọn bộ máy.
Mô hình DAO có thể được ứng dụng để thay đổi một số quy trình như bán hàng, giúp người bán có thể tiết kiệm chi phí và thời gian lao động. Nhân viên có thể dễ dàng theo dõi tồn kho, tạo và thanh toán đơn hàng. Đặc biệt là tất cả các thông tin trên đều được ghi lại trên blockchain nên rất dễ quản lý và theo dõi.
Với sự phát triển nhanh chóng của DAO, rất có thể mô hình này sẽ có nhiều ứng dụng hơn trong tương lai mà ở thời điểm này chúng ta vẫn chưa thể hình dung hết tiềm năng của nó.
Tiềm năng – tương lai của DAO
Tiềm năng của DAO
DAO đã có sự phát triển vượt bậc kể từ đầu năm 2021 đến nay khi mà hàng loạt các dự án đình đám đều sử dụng mô hình này để quản lý.
Nhìn vào bảng xếp hạng TVL của Defi Llama, ta có thể thấy những cái tên trên đỉnh bảng như MakerDAO, AAVE, Curve hay UniSwap đều sử dụng mô hình DAO. Điều này cho thấy tầm quan trọng của DAO trong các dự án DeFi.
Ngoài ra, DAO còn thích ứng được với nhiều mảng khác trong không gian crypto, chẳng hạn như mạng xã hội, quỹ đầu tư, truyền thông, NFT,…
Bằng cách trao quyền cho các thành viên, DAO đang tỏ ra có lợi thế vượt trội hơn so với cách quản lý truyền thống. Vì vậy, chắc hẳn “trend DAO” sẽ trở thành xu hướng tất yếu trong thời gian sắp tới.
Tương lai của DAO
Trong tương lai, DAO rất có khả năng trở thành công cụ đắc lực cho thế giới tài chính. Trong đó, một số lượng nhỏ các DAO sẽ kiểm soát và chi phối nhiều tỷ đô la. DAO token sẽ trao quyền hoàn toàn về tay của holder để họ tự quyết định thành công hay thất bại cho những khoản đầu tư của mình.
Đồng thời, quỹ DAO có khả năng sẽ thay thế vốn chủ sở hữu của các công ty đại chúng truyền thống, tương tự như cách mà chúng đang được vận hành trong thế giới DeFi. Lúc này, việc giao dịch, mua và bán DAO token sẽ giúp quyền biểu quyết trở nên linh hoạt hơn. Các thành viên DAO đều có thể quản lý công ty từ khắp mọi nơi trên thế giới.
Cách kiếm tiền với DAO
Bên cạnh đầu tư vào DAO token, việc tham gia vào các DAO còn giúp các thành viên kiếm thêm thu nhập thông qua các hình thức sau:
-
- Play to earn: Trào lưu này khá phổ biến sau thành công của tựa GameFi nổi tiếng, Axie Infinity. Người chơi thường phải bỏ một khoản tiền mua NFT để tham gia trò chơi. Sau đó thông qua hoàn thành nhiệm vụ, chiến đấu hoặc phó bản, người chơi sẽ nhận được phần thưởng là token hoặc NFT. Chúng có thể được giao dịch trên các marketplace để mang về thu nhập đáng kể.
- Learn to earn: Learn to earn là một mô hình mà trong đó bạn không cần phải trả tiền cho việc học, mà ngược lại bạn được trả tiền để học. Mô hình này mang lại lợi ích cho cả đôi bên: DAO có thêm những người dùng mới, còn người tham gia sau khi đã học và chứng minh mình đã học được điều mà dự án muốn truyền tải, họ nhận được một số lượng token nhất định như phần thưởng.
- Create to earn: Sáng tạo để kiếm tiền là hình thức được nhiều người biết đến đằng sau sự phát triển bùng nổ của NFT. Người sáng tạo NFT có thể kiếm được tiền bằng cách sáng tạo NFT và bán chúng trên các sàn giao dịch như OpenSea hay Rarible.
- Participate to earn: Mọi đóng góp của người dùng đối với sự phát triển của DAO đều có thể nhận được phần thưởng, cho dù là những nhiệm vụ dễ dàng nhất như thảo luận trên các kênh truyền thông xã hội của dự án như Twitter, Telegram, Discord,…
Kinh nghiệm khi đầu tư DAO
Để chọn được một dự án DAO tiềm năng, tránh các dự án lừa đảo, chúng ta cần đánh giá sơ bộ một số tiêu chí như sau:
-
- Các kênh truyền thông xã hội: Nếu một dự án uy tín, các kênh truyền thông xã hội như Twitter, Medium, Telegram hay Discord sẽ được cập nhật thường xuyên. Cộng đồng năng động, số lượng người follow hay follow từ những người nổi tiếng cũng là một số yếu tố mà người dùng cần chú ý đến.
- Audit: Các dự án DAO hoạt động dựa trên hợp đồng thông minh. Các hợp đồng thông minh có thể xảy ra lỗi do bị hack hoặc lập trình lỗi từ đầu, khiến các dự án có khả năng hoàn toàn sụp đổ, rủi ro thiệt hại cho các nhà đầu tư. Vì vậy, nhà đầu tư nên chọn các dự án DAO đã được audit, tốt nhất là được từ 2 công ty trở lên. Một số công ty audit uy tín có thể kể đến như: Quantstamp, CertiK, Slowmist,…
- Backer, partner và đội ngũ phát triển: Đội ngũ phát triển có nhiều kinh nghiệm trong không gian tiền điện tử là lợi thế lớn, góp phần tăng khả năng thành công của dự án. Ngoài ra, backer và partner cũng phản ánh được mức độ “uy tín” nhất định. Những dự án tiềm năng thường được những quỹ đầu tư lớn để mắt tới, chẳng hạn như: Coinbase Venture, Binance Labs, Pantera Capital,…
- Lịch sử hoạt động: một số quỹ DAO có thể đầu tư vào các dự án hoặc tiền điện tử khác nhau. Vì vậy, nhìn vào lịch sử hoạt động và ROI của quỹ, nhà đầu tư có thể đánh giá DAO có đang hoạt động tốt hay không. Nếu ROI liên tục âm, dĩ nhiên chúng ta phải cần xem xét lại.
Các trang web cập nhật tin tức về DAO
Là một trong những xu thế phát triển từ năm 2021, tin tức về DAO hiện đang tràn lan trên mạng internet. Người dùng cần chọn lọc từ những nguồn uy tín để tránh sai lệch thông tin.
Một số trang web cập nhật tin tức về DAO uy tín: Cointelegraph, Coindesk, Yahoo Finance,… Bạn có thể truy cập vào các trang web trên và chọn chuyên mục DAO để xem các tin tức mới và chính xác nhất về DAO.
Lời kết
DAO là một mô hình quản lý phi tập trung rất phù hợp với các dự án tiền điện tử, vì chúng cũng mang đặc tính tương tự do được phát triển trên nền tảng của công nghệ blockchain.
Tốc độ phát triển của DAO trong những năm qua là rất ấn tượng. Tuy nhiên, DAO sẽ phải cần thêm thời gian để hoàn thiện trước khi có thể được ứng dụng rộng rãi vượt ra ngoài thế giới blockchain.
Câu hỏi thường gặp
Có nên chơi DAO hay không?
Các dự án DAO như AAVE, Compound hay ApeCoin đã mang lại lợi nhuận đáng kể cho nhiều nhà đầu tư. Vì vậy, không có lý do gì mà chúng ta không đưa DAO vào danh mục đầu tư cả. Ngoài ra, bạn cũng có thể kiếm tiền từ DAO mà không cần bỏ vốn như chúng tôi đã giới thiệu.
DAO token được dùng để làm gì?
Ngoài các chức năng tiện ích tương tự một token bình thường, DAO token còn có thêm chức năng quản trị. Có nghĩa là những ai nắm giữ DAO token đều có thể trở thành thành viên của DAO và có quyền biểu quyết cho những thay đổi của dự án trong tương lai.
Dùng ví nào để lưu trữ DAO token?
Được xây dựng trên nền tảng blockchain như các token thông thường, người dùng có thể lưu trữ DAO token trên ví nóng (MetaMask, TrustWallet,..) hoặc ví lạnh (Ledger, Trezor,…).
Làm thế nào trở thành cổ đông dự án DAO?
Các dự án DAO thường gọi vốn bằng cách bán token. Vì vậy, bạn có thể trở thành cổ đông dự án DAO bằng cách mua và nắm giữ DAO token.
Lợi nhuận đầu tư của DAO được chia đều cho các thành viên nắm giữ DAO token thông qua các chương trình airdrop. Phần thưởng nhiều hay ít phụ thuộc vào số lượng DAO token mà người dùng nắm giữ.
Đọc thêm: DAO maker là gì? Hiểu đầy đủ về DAO Maker & DAO Coin
Join the Defi Learn community:
Website | Twitter | Tiktok | Youtube | Facebook
